Uống nhiều nước cây cà gai leo có tốt không?

Cây cà gai leo là gì?

Cà gai leo thuộc loài cây leo nhỡ, chia nhiều cành, có chiều dài trung bình từ 60 – 100 cm. Lá cây có màu xanh, mọc so le, hình trứng hoặc thuôn dài, dưới gốc lá hình lưỡi rìu hay hơi tròn, mặt dưới lá hình sao có nhiều lông mềm, màu trắng nhưng không bị nhám, mặt trên của lá có gai. Cây thường ra hoa từ tháng 4 đến tháng 9 và kết quả vào tháng 9 đến tháng 12.

Cây cà gai leo cho quả mọng, bóng, màu đỏ, hình cầu đường kính của quả dao động từ 7 – 9 mm. Hạt màu vàng nhạt, dạng thận hình đĩa, kích thước 3 x 2 mm. Đối với loại có nhiều gai thì sẽ có cành xòe rộng.

Cà gai leo là loài cây được xem là cây thuốc nam có vị hơi the, tính ấm, có tác dụng giải độc gan tốt nhất hiện nay. Đây chính là một vị thuốc nam quý được Y học cổ truyền ghi nhận về tác dụng ổn định tế bào gan, tăng cường chức năng của gan.

Ngày nay y học hiện đại đã nghiên cứu, chứng minh cà gai leo có những hoạt chất quý cho gan. Đặc biệt vị thuốc này có tác dụng hỗ trợ điều trị viêm gan B rất hiệu quả. Là một trong số ít những vị thuốc nam có tác dụng tốt cho bệnh nhân mắc viêm gan B (Cây được đặc biệt chú ý bởi hiệu quả của nó trong hỗ trợ điều trị viêm gan B do trong cây có chứa các hoạt chất kháng virus viêm gan B rất mạnh.

Ngày nay, các nhà khoa học đã phát hiện ra chỉ từ sau 6 đến 8 tháng sử dụng nước sắc cây cà gai leo liên tục là bệnh có thể chuyển về âm tính.

Cách phân loại cà gai leo

• Dựa vào màu sắc của hoa cà gai leo mà người ta chia làm hai loại đó là cà gai leo hoa trắng và cà gai leo hoa tím. Trong đó, loại hoa trắng với dây nhỏ hơn được sử dụng nhiều trong ngành công nghiệp dược phẩm để chế biến thuốc, trong khi loại hoa tím với dây lớn thì được ít sử dụng hơn chủ yếu được người dân trồng để làm hàng rào.
• Dựa theo vùng miền người ta chia cà gai leo làm hai loại là cà gai leo miền Trung có thân cây cằn cỗi, màu nâu đất rất cứng cáp, cà gai leo miền Bắc và miền Nam thường có màu xanh, bụ bẫm, dễ trồng và dễ săn sóc.
• Dựa theo đặc điểm tính chất có thể phân thành cà gai leo khô và cà gai leo tươi.

Cà gai leo có chứa một số thành phất chất hóa học quan trọng như: Flavonoid, saponin, sterol, acid amin, alkaloid,… Đồng thời, phần lá và rễ cà có nhiều dược tính hỗ trợ cho sức khỏe con người như: Solamnia A, Solamnia B, glycoalkaloid, cholesterol, 3beta hydroxy 5 alpha pregnan 16 on, dihydro lanosterol… Vì vậy, cà gai leo có rất nhiều công dụng trong chữa bệnh.

Đặc điểm nhận diện cây cà gai leo

Cà gai leo là cây dược liệu quý được biết với nhiều tên gọi khác nhau như cà lù, cà quýnh, cà gai dây, gai cườm…Cây mọc leo lên thân cây khác hoặc bò dưới mặt đất, cây được phân thành nhiều nhánh nhỏ, có thể dài tới tận 6m.

Thân nhẵn, hóa gỗ, phân thành nhiều nhánh nhỏ. Lá mọc so le nhau, mặt trên có gai, mặt dưới có lông, có hình dáng thuôn dài hoặc bầu dục. Hoa màu trắng hoặc hơi tím, chụm lại với nhau từu 3 – 5 hoa, đài có lông, xẻ thành 4 thùy hình tam giác nhọn. Thông thường hoa nở vào tháng 4 – 6 hàng năm. Quả hình cầu, khi chín có màu đỏ mọng rất đẹp mắt, trơn nhẵn, cuống dài. Hạt hình dẹt màu vàng.

Cà gai leo mọc hoang ở khắp mọi nơi ở nước ta từ đồng bằng ven biển, trung du, miền núi…Bộ phận sử dụng làm thuốc là rễ, thân lá. Sau khi thu hái, cây được rửa sạch, phơi khô hoặc sấy khô để dùng làm thuốc.

Công dụng cà gai leo

Như đã nói ở phần trên, cây cà gai leo có rất nhiều tác dụng đối với sức khỏe của mỗi chúng ta. Bộ phận thường được sử dụng để chữa bệnh nhất là rễ (thích gia căn), dây (thích gia đằng). Rễ, cành lá và cả quả, thu hái quanh năm, rửa sạch, thái nhỏ, phơi hay sấy khô để sắc uống hoặc cũng có thể dùng khi tươi.

Thành phần hóa học chính nằm ở phần rễ có alcaloid, tinh bột, flavonoid, ở dây có alcaloid. Cây được dùng trị phong thấp, sâu răng, đau nhức các đầu gân xương, cảm cúm, ho, ho gà, dị ứng. Còn dùng trị rắn độc cắn, giải độc rượu, bia, chống say tàu xe.

Hiện nay cà gai leo đã được nghiên cứu và chứng minh có tác dụng điều trị viêm gan do virus, xơ gan và hỗ trợ điều trị ung thư gan. Ngày dùng 16 – 20 g dưới dạng thuốc sắc.

Một số công trình nghiên cứu tìm hiểu về công dụng của cây cà gai leo cho kết quả rất tốt trong việc làm thuốc chữa viêm gan đặc biệt là viêm gan B mạn tính thể hoạt động. Đây là một hướng rất đáng kỳ vọng khi mà thuốc tây chữa bệnh này thường quá đắt và có nhiều tác dụng phụ.

Ngoài ra, cây cà gai leo còn có tác dụng giảm nhanh các triệu chứng lâm sàng mệt mỏi, đau tức hạ sườn phải, nước tiểu vàng, da niêm mạc vàng… Đồng thời, thuốc không gây tác dụng ngoài ý muốn trên thực nghiệm và lâm sàng. Những nghiên cứu và chứng minh có tác dụng điều trị viêm gan do virus, xơ gan và hỗ trợ trị ung thư gan.

Các hoạt chất có trong cà gai leo và đặc biệt là dược chất glycoalcaloid có tác dụng làm chậm sự tiến triển của xơ và giảm mức độ xơ giai đoạn sớm. Hai công trình nghiên cứu khoa học từ năm 1987 đến năm 2000 của Viện dược liệu Trung ương là “Nghiên cứu tác dụng ức chế quá trình xơ của cà gai leo trên mô hình gây xơ gan được thực nghiệm” và “Nghiên cứu công dụng trên collagenase của cà gai leo”, đã công bố đây là dược liệu có công dụng ngăn chặn xơ gan rõ rệt. Ngoài ra, nó còn chứa rất nhiều công trình nghiên cứu khác đã chứng minh điều này.

Cách dùng cà gai leo

Dịch chiết toàn phần từ cây cà gai leo có tác dụng chống oxy hóa rất tốt. Nó còn chống viêm làm giảm tổn thương do oxy hóa gây ra ở gan, bảo vệ gan. Trong nghiên cứu của TS. Nguyễn Thị Bích Thu cùng cộng sự về cà gai leo đã công bố dịch chiết toàn phần từ cây cà gai leo và Glycoalcaloid đều có tác dụng chống oxy hóa có ý nghĩa tương ứng là 47,5% và 38,1%.

Dịch chiết cà gai leo cũng đã được chứng minh tác dụng ức chế được một số dòng tế bào ung thư do virus như tế bào ung thư gan (Hep 3B, PLC/PRF), ung thư cổ tử cung…

Ngoài ra, nó còn ức chế được gen gây ung thư do vi rút. Và còn rất nhiều công trình nghiên cứu khoa học khác đã chứng minh cà gai leo chữa bệnh gan rất hiệu quả. Cà gai leo giúp kích thích quá trình tái sinh tế bào gan, chống viêm mạnh, hạ men gan rất tốt.

Từ những kết quả nghiên cứu trên có thể thấy rằng đây là một trong những dược liệu được nghiên cứu chuyên sâu và bài bản với những công dụng hỗ trợ điều trị bệnh viêm gan, ngăn ngừa xơ gan tiến triển, hạ men gan, giải độc và bảo vệ gan rất hiệu quả.

Đông y cho rằng cà gai leo có vị hơi the, tính ấm, hơi có độc, có tác dụng tán phong thấp, đau lưng, nhức xương, tiêu độc, tiêu đờm, trừ ho, giảm đau, cầm máu, trị rắn độc cắn, viêm gan, xơ gan, gan nhiễm mỡ.

Các bài thuốc thường được sử dụng từ cà gai leo

• Chữa viêm gan, xơ gan, hỗ trợ chống tế bào gây ung thư: Cà gai leo (thân, rễ, lá) 30g, cây dừa cạn 10g, cây chó đẻ răng cưa (diệp hạ châu) 10g. Tất cả sao vàng, sắc uống hàng ngày một thang.
• Chữa tê thấp, đau lưng, nhức mỏi: Cà gai leo 10g, dây gấm 10g, thổ phục linh 10g, kê huyết đằng 10g, lá lốt 10g. Sao vàng, sắc uống ngày 1 thang. Liên tục từ 10 – 30 thang.
• Chữa chứng ho gà, suyễn: Cà gai leo 10g, thiên môn 10g, mạch môn 10g. Sắc ngày 1 thang chia 3.
• Bài thuốc dùng trị cảm cúm, bệnh dị ứng, ho gà, đau lưng, đau nhức xương, thấp khớp, rắn cắn: Liều dùng 16 – 20g rễ hoặc thân lá cà gai leo sắc uống hàng ngày.
• Làm giải rượu: Theo kinh nghiệm, cà gai leo dùng chữa ngộ độc rượu rất tốt. 100g cà gai leo khô sắc với 400ml nước còn 150ml, uống trong ngày, nên uống khi thuốc còn ấm. Hoặc 50g cà gai leo khô hãm với nước sôi, cho người say rượu uống thay nước. Dùng đến khi tỉnh rượu.
• Chữa ho do viêm họng: Rễ hoặc thân và lá cà gai leo 15g, lá chanh 30g, sắc uống làm 2 lần trong ngày. Uống khi thuốc còn ấm. Dùng trong 5 – 7 ngày.
• Hỗ trợ điều trị các bệnh về gan (viêm gan B, xơ gan…): 35g rễ hoặc thân lá cà gai leo, sắc với 1 lít nước, còn 300ml chia uống 3 lần trong ngày, giúp hạ men gan, và giải độc gan rất tốt.

Đối với những bệnh nhân mắc viêm gan B, những bệnh nhân đang điều trị thuốc kháng virus nhưng chưa hiệu quả, người men gan cao, mỡ máu, bệnh nhân u xơ gan, u gan, suy giảm chức năng gan do nhiều nguyên nhân, người thường xuyên phải tiếp xúc với rượu bia muốn sử dụng cây cà gai leo đúng cách cần áp dụng:

Ngày dùng 40 gam hãm nước sôi hoặc sắc uống.

Có thể kết hợp với mật nhân và cây xạ đen với liều lượng:

• Cà gai leo: 30 gam
• Cây mật nhân: 10 gam
• Cây xạ đen: 30 gam

Các vị thuốc đem rửa sạch rồi sắc hoặc hãm với 1,5 lít nước, đun sôi nhỏ lửa và duy trì thời gian sôi nhỏ lửa thêm khoảng 10 phút. Chắt nước uống trong ngày (Nên uống nóng vị sẽ thơm ngon hơn).

Một số điều cần lưu ý khi sử dụng vị thuốc cà gai leo để trị bệnh gan:

• Nguồn gốc thuốc cần được kiểm tra kĩ: Cung cấp dược liệu cà gai leo cần được kiểm soát chặt chẽ, về chất lượng, nguồn gốc xuất xứ…
• Nhầm lẫn giữa các giống với nhau. Như họ cà, có thể nhầm lẫn cà gai leo với cà tàu, cà độc dược, cà dại nhất là những người không có chuyên môn và sau khi dược liệu đã được sơ chế…

Nếu thuốc không đảm bảo chất lượng sẽ khiến cho việc sử dụng cà gai leo không những không cho hiệu quả mà còn có thể gây ngộ độc, gây gánh nặng cho gan, khiến bệnh tình ngày càng trầm trọng hơn, cần được tư vấn dùng thuốc bởi thầy thuốc có chuyên môn.

Trong những loại dược liệu quý, có lợi ích trong việc chăm sóc và bảo vệ gan thì cà gai leo được xếp vào nhóm dược liệu hàng đầu. Từ xa xưa, ông cha ta đã biết sử dụng rễ và thân để chữa bệnh gan, gan yếu, mẩn ngứa.

Không chỉ có vậy, cà gai leo còn được dùng để thanh lọc, giải độc cơ thể. Thông thường, người ta thường sử dụng rễ và thân loại cây này phơi khô, sau đó sắc nước uống trong những trường hợp vàng da, chướng bụng, mệt mỏi, say rượu…

Tác dụng dược lý của Cà gai leo

Cà gai leo là thảo dược đã được nghiên cứu hoàn chỉnh, được công nhận có tác dụng trong hỗ trợ phòng và điều trị các bệnh về gan. Các tác dụng sinh học nổi bật như sau:

Chống viêm

Nghiên cứu thực hiện trên mô hình u thực nghiệm với dạng chiết toàn phần của cà gai leo (15g dược liệu/kg). Thời gian sử dụng trong 5 ngày đã ức chế tạo u hạt với mức độ tương đương 42,2% so với đối chứng. Kết quả cho thấy cây có tác dụng chống viêm mạn có ý nghĩa.

Tác dụng trên mô hình xơ gan

Các tế bào gan nếu bị tổn thương liên tục trong một thời gian dài sẽ dẫn đến tình trạng xơ gan. Hiện nay việc điều trị trong xơ gan chủ yếu là làm chậm quá trình xơ, giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.

Dịch chiết từ dược liệu này đã được nghiên cứu chứng minh có tác dụng ngăn chặn sự phát triển của xơ gan, cả về số lượng và chất lượng; làm giảm lượng colagen, giảm mức độ liên kết ngang và mức độ xơ về mô học.

Chống oxy hóa

Dịch chiết toàn phần có hoạt tính chống oxy hóa in vitro mạnh ở hầu hết các nồng độ.

Tác dụng trên hệ miễn dịch

Hệ thống miễn dịch là hệ thống phòng thủ tự nhiên của cơ thể. Nó có vai trò bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân bên ngoài như vi khuẩn, virus… Trong đó tế bào lympho T đóng vai trò quan trọng.

Trong nghiên cứu sử dụng chiết suất từ dược liệu này đều kích thích phát triển tế bào lympho T. Tỉ lệ tăng sinh này cho thấy chiết suất từ dược liệu này không gây độc cho tế bào lympho T.

Nghiên cứu về độc tính

Đối với bất kì thảo dược trước khi sử dụng, ngoài tác dụng điều trị thì vấn đề được quan tâm hơn cả là độc tính của nó. Liệu việc sử dụng thảo dược này có gây bất lợi gì về lâu dài hay không? Đây là câu hỏi mà bất cứ người dùng nào cũng quan tâm. Các thử nghiệm đã nghiên cứu và chứng minh là an toàn cho người sử dụng.

Độc tính cấp

Cà gai leo đã được thử nghiệm với liều tối đa (300g dược liệu/kg thể trọng). Được đưa vào dạ dày chuột nhưng không chết. Không xác định được liều LD50, chứng tỏ thuốc có độ an toàn cao.

Độc tính bán mạn

Thí nghiệm với liều dùng hàng ngày 10g/kg thể trọng và cho uống liên tục trong 30 ngày. Kết quả không gây ra những biến đổi khác thường về các thông số hóa sinh và huyết học so với nhóm chứng không uống thuốc.

Uống nhiều nước cây cà gai leo có tốt không?

Uống cà gai leo nhiều có tốt không là thắc mắc của nhiều người. Theo kết quả của công trình nghiên cứu liên quan tới tác dụng của cà gai leo cho thấy không tìm ra bất kỳ tác dụng phụ nào đối với sức khỏe vì vậy việc sử dụng nhiều không gây hại tới cơ thể.

Bên cạnh đó, sử dụng cà gai leo hiệu quả với một số bệnh lý liên quan tới gan, sử dụng lâu dài có tác dụng hiệu quả trong chữa trị. Vì vậy, có thể uống nước cà gai leo thường xuyên mỗi ngày thay cho nước uống hoặc uống thay thế các loại nước trà khác.

Tuy nhiên cũng không nên lạm dụng điều này. Sử dụng cà gai leo để chữa bệnh cần tuân thủ theo liều lượng nhất định, tránh gây ra hậu quả không mong muốn. Khi cố tình sử dụng liều lượng lớn và trong thời gian dài dễ gây ngộ độc. Bởi vậy, khi sử dụng mọi người nên tham khảo ý kiến của các bác sĩ Đông Y để sử dụng đúng liều lượng phù hợp với bệnh lý của mình.

Đối với người bình thường sử dụng cà gai leo để bảo vệ sức khỏe và tăng cường chức năng gan thì nên dùng với liều lượng 20 – 30g/1 ngày. Với những người sử dụng cà gai leo trong chữa bệnh gan có thể dùng khoảng 100g hàng ngày, có thể kết hợp với các vị thuốc khác phối hợp cùng như mật nhân, diệp hạ châu, giảo cổ lam…để nâng cao hiệu quả điều trị.

Hướng dẫn sử dụng cà gai leo hiệu quả

Để sử dụng cà gai leo mang lại hiệu quả tốt nhất mọi người có thể tham khảo một số cách dùng dưới đây. Tốt nhất nên tham khảo ý kiến của thầy thuốc trước khi dùng để được chỉ dẫn tốt nhất với từng trường hợp người bệnh.

Sắc uống

Cách sử dụng cà gai leo khá phổ biến và đơn giản. Với định lượng: Thân lá và rễ cây cà gai leo khô 50-60gram/người/ngày.
Cách làm như sau:

• Cà gai leo rửa sạch
• Đổ nước vào và đun sôi
• Khi sôi vặn nhỏ lửa 10 phút
• Chắt nước ra uống hàng ngày thay nước lọc

Hãm nước

Bên cạnh sắc nước uống có thể hãm nước cà gai leo để sử dụng, cách này khá đơn giản và tiết kiệm thời gian.

Cách làm như sau:

• Cà gai leo rửa sạch sau đó trụng qua một lần nước sôi
• Thêm lượng nước đủ dùng vào hãm trong 30 phút ở trong bình giữ nhiệt
• Dùng uống hàng ngày

Lưu ý: Nên giữ nước ở trong bình giữ nhiệt để giữ ấm và uống hàng ngày.

Nước sắc cà gai leo có mùi vị thơm dễ uống, có màu nâu vàng, mọi người có thể uống hàng ngày thay cho nước lọc hoặc trà. Sử dụng cà gai leo hàng ngày rất tốt cho gan, giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh lý về gan như viêm gan, xơ gan, gan nhiễm mỡ…

Dùng dạng viên

Phương pháp này khá tiện lợi, không mất thời gian đun nước và pha chế mà còn tiện khi mang đi xa. Bên cạnh đó, ở dạng viên được chiết xuất dưới dạng cao khô nên có thể bảo quản lâu hơn, các thành phần dược liệu đã được cân đối sao cho vừa đủ nên đạt được hiệu quả tốt.

Kết hợp cà gai leo với dược liệu khác

Cà gai leo không chỉ dùng độc vị mà còn có thể sử dụng kết hợp với các vị thuốc khác nhằm tăng hiệu quả chẳng hạn như kết hợp mật nhân, giảo cổ lam và diệp hạ châu.

Kết hợp mật nhân, xạ đen

Cà gai lẹo có tác dụng tốt với bệnh viêm gan B theo y học cổ truyền ghi nhận. Bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh viêm gan B (theo lương y Hà Văn Tiêu – Chủ tịch hội đông y TP. Hà Nội) như sau:

• Cà gai leo 30g
• Cây xạ đen 30g
• Rễ cây mật nhân: 10g

Các vị thuốc trên đem rửa sạch sau đó sắc với 1,5 lít nước hoặc hãm với 1 lít nước uống trong ngày. Nước sắc có mùi thơm nhẹ, vị hơi đắng nhưng không khó uống, người bệnh có thể dùng hãm uống hàng ngày.

Kết hợp bán chi liên, cây an xoa

Kết hợp với cây an xoa và bán chi tiết sử dụng trong các trường hợp người bệnh mắc bệnh lý như xơ gan, xơ gan cổ trướng. Cách dùng như sau:

• Cà gai leo 30g
• Cây an xoa 30g
• Cây bán chi liên 15g

Đem rửa sạch các vị thuốc trên, sau đó sắc với 1 lít nước cho tới khi còn 500ml dùng cho người bệnh uống 3 lần/ngày vào buổi sáng, trưa, tối sau bữa ăn. Trong trường hợp người bệnh ăn uống ít có thể sắc cạn hơn.

Với người bệnh xơ gan kiên trì dùng trong thời gian từ 2 – 3 tháng có chuyển biến tích cực, chức năng gan dần hồi phục.

Kết hợp giảo cổ lam

Sự kết hợp với giảo cổ lam có tác dụng hạ men gan, điều trị gan nhiễm mỡ khá hiệu quả. Cách dùng như sau:

• Cà gai leo 30g
• Giảo cổ lam 30g

Hãm với 1 lít nước uống trong ngày và dùng liên tục trong 1 tháng.

Các bài thuốc từ cà gai leo

• Chữa viêm gan, xơ gan, hỗ trợ chống tế bào gây ung thư: cà gai leo (thân, rễ, lá) 30g, cây dừa cạn 10g, cây chó đẻ răng cưa (diệp hạ châu) 10g. Tất cả sao vàng, sắc uống hàng ngày một thang.
• Chữa tê thấp, đau lưng, nhức mỏi: Cà gai leo 10g, dây gấm 10g, thổ phục linh 10g, kê huyết đằng 10g, lá lốt 10g. Sao vàng, sắc uống ngày 1 thang.Liên tục từ 10 – 30 thang.
• Chữa chứng ho gà, suyễn: Cà gai leo 10g, thiên môn 10g, mạch môn 10g. Sắc ngày 1 thang chia 3.
• Bài thuốc dùng trị cảm cúm, bệnh dị ứng, ho gà, đau lưng, đau nhức xương, thấp khớp, rắn cắn: Liều dùng 16 – 20g rễ hoặc thân lá cà gai leo sắc uống hàng ngày.
• Làm giải rượu: Theo kinh nghiệm, cà gai leo dùng chữa ngộ độc rượu rất tốt. 100g cà gai leo khô sắc với 400ml nước còn 150ml, uống trong ngày, nên uống khi thuốc còn ấm. Hoặc 50g cà gai leo khô hãm với nước sôi, cho người say rượu uống thay nước. Dùng đến khi tỉnh rượu.
• Chữa ho do viêm họng: Rễ hoặc thân và lá cà gai leo 15g, lá chanh 30g, sắc uống làm 2 lần trong ngày. Uống khi thuốc còn ấm.Dùng trong 5 – 7 ngày.
• Hỗ trợ điều trị các bệnh về gan (viêm gan B, xơ gan…): 35g rễ hoặc thân lá cà gai leo, sắc với 1 lít nước, còn 300ml chia uống 3 lần trong ngày, giúp hạ men gan, và giải độc gan rất tốt.

Những lưu ý khi sử dụng vị thuốc cà gai leo để trị bệnh gan

Nguồn gốc thuốc cần được kiểm tra kĩ: cung cấp dược liệu cà gai leo cần được kiểm soát chặt chẽ, về chất lượng, nguồn gốc xuất xứ…

Nhầm lẫn giữa các giống với nhau. Như họ cà, có thể nhầm lẫn cà gai leo với cà tàu, cà độc dược, cà dại nhất là những người không có chuyên môn và sau khi dược liệu đã được sơ chế…

Nếu thuốc không đảm bảo chất lượng sẽ khiến việc sử dụng cà gai leo không những không cho hiệu quả mà còn có thể gây ngộ độc, gây gánh nặng cho gan, khiến bệnh ngày càng trầm trọng hơn, cần được tư vấn dùng thuốc bởi thầy thuốc có chuyên môn.